του Πάνου Ζέρβα
Η Θεσσαλονίκη ξεκίνησε τη νεότερη φάση της Ιστορία της, στα 1912, ως μια δυναμική Μεσογειακή και Ευρωπαϊκή πόλη. Τότε, ο Θερμαϊκός, του οποίου είναι η νύμφη σύμφωνα με την αρχαία παράδοση, ήταν, μαζί με το σιδηρόδρομο, οι κυριότεροι τρόποι επικοινωνίας και μεταφοράς ανθρώπων και αγαθών. Σήμερα η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη σε παρακμή, που δεν προσπαθεί να βρει το πρόσωπό της και το ρόλο της στην Ευρώπη, στα Βαλκάνια και τη Μεσόγειο, αλλά σιγοβράζει στο ζουμί της. Εδώ και πολλές δεκαετίες κυριαρχούν οι μεγάλες οδικές αρτηρίες και οι αεροπορικές συνδέσεις. Μια παμπάλαιη παράδοση της πόλης, η ναυτική, δε βρίσκεται πια στα πάνω της. Ούτε καν ένα ναυτικό μουσείο δεν υπάρχει στην πόλη, έτσι για τα προσχήματα!
Αλλά ο Θερμαϊκός είναι ακόμα εδώ. Περιφρονημένος, υποβαθμισμένος, βρώμικος στις ακτές και στο εσωτερικό του, αλλά πάντα πανέμορφος, περιμένει από τους Θεσσαλονικιούς να τον αγαπήσουν ξανά, για να τους το ανταποδώσει, με πολλούς τρόπους.
Τρία είναι τα βήματα που πρέπει να γίνουν: Να προστατευτούν οι ακτές από τη διάβρωση, η οποία τα επόμενα χρόνια μας επιφυλάσσει οδυνηρές εκπλήξεις. Να καθαριστούν οι ακτές, οι οποίες σε πολλά σημεία είναι ανοιχτός σκουπιδότοπος – και να παραμείνουν καθαρές. Να ξεκινήσει η επεξεργασία ενός συνολικού πλάνου βιώσιμης, ήπιας ανάπτυξης, με την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή και συναίνεση – και να ξεκινήσει η υλοποίησή του.
Η διάβρωση, η οποία κατατρώει την ανατολική ακτή, οφείλεται κυρίως σε ανθρώπινες παρεμβάσεις (μη μελετημένα λιμενικά έργα, επέκταση του διαδρόμου προσγειώσεων στο αεροδρόμιο με μπάζωμα της θάλασσας κλπ). Οι φορείς της πόλης (δήμοι, ΤΕΕ, Πανεπιστήμιο) και οι κινήσεις πολιτών πρέπει να ενημερωθούν και –κυρίως – να αναλάβουν δράση, αφού απαντήσουν στο κρίσιμο ερώτημα: θέλουμε τις ακτές όπως τις γνωρίζαμε ως τώρα ή θα αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα της διάβρωσης με γενικό τσιμεντάρισμά τους, επεκτείνοντας την παραλία της κεντρικής Θεσσαλονίκης ως τους Νέους Επιβάτες και ακόμα παραπέρα;
Τα ρεύματα του Θερμαϊκού είναι ισχυρά και σε αυτά οφείλεται το γεγονός ότι ο κόλπος δεν έχει μετατραπεί ακόμα σε θαλάσσια χαβούζα. Αλλά, δεν αρκούν αυτά, πρέπει επιτέλους να ξεκινήσει ένα περιφερειακό και διαδημοτικό πρόγραμμα καθαριότητας των ακτών, από κάθε είδους απορρίμματα. Να μη χρησιμοποιούνται τα «βολικά» σημεία ως παράνομοι σταθμοί μεταφόρτωσης των σκουπιδιών από τους δήμους. Να μην επιτρέπεται στον κάθε ανεύθυνο ιδιώτη να ξεφορτώνεται τα λύματά του στον Ανθεμούντα (εκβάλλει πλάι στο αεροδρόμιο) ή στα άλλα ποτάμια και ρέματα – και στη συνέχεια, με την πρώτη καλή βροχή, στη θάλασσα. Να αναβιώσει ο Δενδροπόταμος, στα δυτικά της πόλης, και να αντιμετωπιστεί η εντελώς απαράδεκτη κατάσταση που επικρατεί από το Καλοχώρι ως το λιμάνι. Να προστατευτούν οι περιοχές που χρησιμεύουν στα μεταναστευτικά πουλιά, τα τοπικά οικοσυστήματα και όσοι συλλεκτήρες πόσιμου νερού έχουν απομείνει. Και πολλά ακόμα…
Η διατήρηση της ακεραιότητας των ακτών και η απαλλαγή τους από τα πάσης φύσεως σκουπίδια και τις αυθαίρετες χρήσεις, καθώς και η προστασία του Θερμαϊκού από τους ρύπους είναι αυτονόητος, αλλά καθόλου εύκολος στόχος. Αξίζει όμως να τον υιοθετήσει κανείς, όχι μόνο για να αφήσει μια καλή κληρονομιά στις επόμενες γενιές, αλλά και για να βοηθήσει τώρα σε δημιουργία θέσεων εργασίας, στα πλαίσια μιας ήπιας και βιώσιμη ανάπτυξης. Πολλά θα μπορούσαν να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν: τουρισμός μιας ή πολλών ημερών, γεωργία και τοπικά προϊόντα, αλιεία, δραστηριότητες θαλάσσιου αθλητισμού, σε συνύπαρξη με πάρκα καινοτομίας και τεχνολογίας. Μια μεγάλη περιοχή, με ένα ανθρώπινο δυναμικό υψηλής κατάρτισης, που μαραζώνει με την ανεργία και βυθίζεται στη φτώχεια, θα μπορούσε να βρει μια δημιουργική διέξοδο, στις ακτές και τη θάλασσά της.
Η λύση στο μεγάλο πρόβλημα της κρίσης δεν θα έρθει από πουθενά αλλού, εκτός από εμάς τους ίδιους. Πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε, να ανασκουμπωθούμε, να διεκδικήσουμε τους όρους σε γενικό και τοπικό πολιτικό επίπεδο, να αξιοποιήσουμε κάθε ευκαιρία που μας δίνει ο τόπος μας, αλλά και οι δυνατότητές μας. Σε ό,τι αφορά τη Θεσσαλονίκη, αλλά και συνολικά το νομό και τη Μακεδονία, ο Θερμαϊκός είναι έτοιμος να βοηθήσει καθοριστικά, για μια νέα φάση της Ιστορίας τους. Για να αποχτήσουν ξανά περιεχόμενο οι λέξεις αξιοπρέπεια, αισιοδοξία, αξιοβίωτη ζωή.
